"Học tủ" – khi học tập chỉ còn là "trúng" hay "hụt"

“Học tủ” là hiện tượng học sinh chỉ tập trung ôn luyện những kiến thức mà họ dự đoán sẽ xuất hiện trong kỳ thi hoặc bài kiểm tra, thay vì học toàn bộ chương trình một cách đầy đủ và toàn diện. Phương pháp học này tiềm ẩn sự may rủi, vì học sinh chấp nhận đánh đổi kết quả dựa vào may mắn. 

Khi học tập trở thành “trò chơi may rủi”

Bạn Đoàn Thùy Dương, sinh viên năm 3 Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã sử dụng phương pháp học tủ từ khi còn là học sinh cho đến các kỳ thi ở đại học. Thùy Dương chia sẻ: “Với lượng lý thuyết ôn tập rất lớn, có những lúc mình cảm thấy không thể tiếp thu được gì. Vì vậy, mình thường chọn học tủ để tiết kiệm thời gian ôn tập cho tất cả các môn”. Dương cũng cho biết, khi lên đại học, có những đề cương ôn tập với khoảng 30 đến 40 câu tự luận, bạn sẽ chia ra học 5 câu đầu, 5 câu giữa và 5 câu cuối. Cách này giúp Dương tăng xác suất trúng đề trong kỳ thi.

Cũng lựa chọn cách “học tủ”, Lương Quỳnh Chi ( THPT Thường Tín, Hà Nội)  bày tỏ: “Trong chương trình học, có rất nhiều tác phẩm văn học cần ôn tập kỹ và nắm chắc nội dung. Mỗi lần đến kỳ thi thử, mình sẽ lựa chọn những tác phẩm mình tâm đắc và có linh cảm, việc tác phẩm yêu thích của mình sẽ ra trong đề thi thật rất cao. Đối với những tác phẩm còn lại, mình chỉ ôn qua một vài ý chính, đôi lúc sẽ bỏ qua không ôn để tập trung thời gian cho tác phẩm mình hứng thú”.

Phương pháp học này rất thu hút các bạn học sinh, sinh viên, vì vừa ôn lại được kiến thức, vừa giúp rút gọn thời gian tối đa. Nếu biết cách chọn lọc và học đúng những phần kiến thức trọng tâm, học tủ có thể giúp học sinh đạt được kết quả thi tốt hơn, nhưng học sinh, sinh viên buộc phải đánh cược với sự may rủi trong kết quả. 

Trong khoảng thời gian chuẩn bị bước vào kì thi THPT Quốc gia 2022, một tài khoản Facebook mang tên Kaito Kid đã đăng tải các nội dung dự đoán tác phẩm Văn sẽ ra vào ngày thi chính thức với những căn cứ mơ hồ nhưng lại thu hút nhiều sự quan tâm và tin tưởng của nhiều sĩ tử. 

Nội dung bài đăng thu hút 426.000 lượt tương tác, 117.000 bình luận, hơn 13.000 chia sẻ với nội dung đề thi chính thức là “Chiếc thuyền ngoài xa”. Sự lan truyền thông tin không xác thực đã tác động rất lớn đến sự chủ quan trong việc ôn tập của các sĩ tử, ở dưới phần bình luận nhiều các bạn học sinh đã tin tưởng và hưởng ứng với việc dự đoán đề đầy mơ hồ  để ôn tập trung ôn tủ. 

Dù biết học tủ tiềm ẩn nhiều rủi ro trong thi cử nhưng bạn Hoàng Minh Ngọc (THPT Lê Hồng Phong, Hải Phòng) vẫn lựa chọn và đam mê phương pháp “học tủ” này. Minh Ngọc chia sẻ: “ Đối với mình học tủ là phương pháp rất dễ gây nghiện. Mỗi kỳ thi mình sẽ chọn cách tủ đề khác nhau. Mình biết học tủ sẽ tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho quá trình học tập và kiểm tra, đánh giá, nhưng nó tạo cho mình cảm giác an toàn trong các kỳ thi. Dường như nó đã trở thành thói quen khó bỏ của mình”. 

Hệ lụy với chất lượng giáo dục

Đã từng sử dụng phương pháp “học tủ” trong các kì thi của năm nhất, Hoàng Hà My (trường Đại học Thương mại) đã bị hổng nhiều kiến thức chuyên ngành. "Trong năm nhất, mình đã có thói quen học tủ rất nhiều, điều này khiến kết quả học tập của mình không tốt, thậm chí một số môn chuyên ngành kinh tế mình suýt phải học lại. Đến năm hai, năm ba, mình nhận ra rằng nếu chỉ học tủ, mình sẽ không thể có được kiến thức chuyên sâu. Vì vậy, mình nhận ra cần thay đổi thói quen này và bắt đầu học một cách toàn diện để nắm vững kiến thức", Hà My chia sẻ.

Phạm Hoàng Nam (2005), thí sinh dự thi kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia 2023, đã quyết định tập trung ôn thi môn Văn theo chiến lược học tủ với một số tác phẩm nhất định. Nam chia sẻ: “Vì thi khối tự nhiên, mình chỉ chọn một vài tác phẩm để ôn, chủ yếu tập trung vào thơ vì năm trước đã thi vào truyện ngắn. Nhưng khi đề thi thật diễn ra lại ra tác phẩm ‘Vợ nhặt’, khiến mình hoàn toàn hoang mang và chỉ viết được mở bài và một vài ý trong thân bài. Kết quả là phần nghị luận văn học của mình chỉ dài vỏn vẹn một tờ rưỡi, và điểm thi dưới trung bình. Sau đó, mình nhận ra rằng học tủ là một phương pháp không hiệu quả và quyết định từ bỏ cách học này”.

Để khắc phục tình trạng "học tủ" dẫn đến học lệch và thiếu hụt kiến thức ngay từ khi còn là học sinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện những thay đổi quan trọng trong cấu trúc đề thi cho các môn Văn, Tiếng Anh, và Toán từ kỳ thi THPT Quốc gia năm 2025. Mục tiêu của những cải cách này là giúp học sinh không chỉ bó hẹp việc học vào khuôn khổ sách giáo khoa mà còn phát triển khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và ứng dụng kiến thức vào thực tế.

Với hình thức thi mới có sự thay đổi, cô Đinh Ngữ Bình Minh, giáo viên trường THPT Chuyên Cao Bằng bày tỏ: "Hình thức thi đổi mới với yêu cầu phân hóa rõ rệt giữa các đối tượng khá, giỏi, không chỉ giúp nâng cao chất lượng dạy học mà còn tạo ra cơ hội để học sinh phát triển toàn diện. Đề thi có tính mở rộng, không còn theo khuôn khổ cũ, sẽ giúp học sinh từ bỏ thói quen học tủ".

Đề thi THPT mới có tính mở rộng các vấn đề xã hội, tư duy sẽ giúp học sinh nâng cao và phát triển khả năng nghiên cứu, phân tích để loại bỏ tình trạng học tủ độc hại, để chuẩn bị hành trang trở thành sinh viên đáp ứng được môi trường trên đại học. Bởi lẽ, môi trường đại học đòi hỏi không chỉ kiến thức lý thuyết mà còn khả năng thực hành, tư duy độc lập và sáng tạo. Chính vì vậy, thay vì "chạy theo" các đề thi tủ, học sinh cần phát triển kỹ năng nghiên cứu và tư duy phân tích, điều này sẽ giúp học sinh không chỉ vượt qua kỳ thi THPT mà còn chuẩn bị tốt hơn cho con đường học tập sau này.