Đừng để điều đó chỉ là trào lưu!

Lịch sử được sống lại 

Không chỉ trên các phương tiện truyền thông, mà dường như các Di tích lịch sử cũng được các nhà sáng tạo nội dung trẻ đem đến lại gần với công chúng trong một vài năm gần đây. Họ đã thành công thu hút được sự chú ý của đông đảo khách tham quan trong nước và ngoài nước, đa số là các bạn trẻ. Các Fanpage trên Facebook đã thành công trong việc này được kể đến như Di tích Nhà tù Hỏa Lò - Hoa Lo Prison Relic, Hoàng Thành Thăng Long, Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, … Những Tour tham quan đêm được đội ngũ các Di tích tổ chức rất công phu, ý nghĩa khiến mọi người có thể tiếp nhận lịch sử một cách chân thực, gần gũi nhất chứ không chỉ qua sách vở như khi còn trên ghế nhà trường. 
 

Tour đêm Văn Miếu - Quốc Tử Giám mang đến cho du khách những trải nghiệm mới, khác biệt so với việc tham quan di tích ban ngày. Toàn bộ không gian di tích được biến hóa bởi hệ thống ánh sáng và công nghệ 3D Mapping, tạo nên một diện mạo mới, lung linh, huyền ảo, nhiều cảm xúc.

Mọi di tích kiến trúc và không gian di sản đều trở nên ấn tượng hơn, lung linh hơn thường ngày, song vẫn giữ được nét thâm trầm, tinh tế của một khu di sản vốn được coi như ngôi trường quốc học đầu tiên của Việt Nam. Tất cả các hạng mục trong tour sẽ mở ra một không gian Văn Miếu - Quốc Tử Giám vừa quen, vừa lạ.
 

Hoàng Thành Thăng Long cũng tham gia đường đua đem lại lịch sử gần hơn với công chúng bằng Tour đêm “Giải mã Hoàng Thành Thăng Long”. Khi bước vào trong di tích Đoan Môn, du khách sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng các diễn viên tài năng tái hiện lại Lễ thượng triều của vua và điệu múa “Cung đình Thăng Long”.
 

Tiếp tục tour đêm khám phá Hoàng Thành Thăng Long, du khách sẽ đến phòng trưng bày với chủ đề chính là “Thăng Long - Hà Nội nghìn năm từ lòng đất”. Ở đây, mọi người sẽ được tận mắt quan sát các hiện vật cổ xưa gắn liền với những triều đại phong kiến ở Việt Nam. Người hướng dẫn viên sẽ thuyết minh cụ thể về từng hiện vật và những câu chuyện xuyên suốt 1300 năm lịch sử.

Đặc biệt nhất ở Tour đêm tại Hoàng Thành Thăng Long là việc giải mã các hiện vật được hé lộ tại chặng cuối của tour đêm khám phá Hoàng Thành Thăng Long Hà Nội. Ban tổ chức sẽ đưa ra các gợi ý thông qua công nghệ trình chiếu bằng Laser bên trên các di tích khảo cổ. Quá trình giải mã này một trong những hoạt động thú vị giúp mọi người hiểu thêm về lịch sử của dân tộc; và càng kích thích người chơi hơn nữa là quá trình giải mã này sẽ có phần thưởng vào cuối chương trình.

Một trong những trang fanpage di tích thú vị bậc nhất và có lượt theo dõi khá đông đảo là của Ban quản lý Di tích nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội). Các bức ảnh và câu chuyện được những người quản lý trau chuốt rất kỹ và họ có hẳn một mục dài kỳ được đặt tên HistoTEA: từ lóng “TEA” ám chỉ những câu chuyện truyền miệng thú vị, còn “History” là Lịch sử. 

Họ giải thích rằng loạt bài đó được tạo ra để mang đến “những câu chuyện ít người biết, nhưng khi đã biết rồi thì sẽ muốn tìm hiểu nhiều hơn”. Khi bước vào đây, đeo tai nghe và nghe băng ghi âm được phát hiện ở cổng, kể lại những câu chuyện được đánh số tương ứng trong di tích. 
 

HistoTEA là một cuốn băng ghi âm cho phép mỗi người tự mình khám phá từng góc nhỏ của di tích, cùng với rất nhiều sách báo, câu chuyện, dự án nghệ thuật, và những bộ phim hay về lịch sử, đã xóa tan những áp lực phải ghi nhớ từ thời học sinh của mình. Nếu có thể nhớ được ngày tháng hay số lượng từng chiếc xe tăng tham gia vào một cuộc chiến bất kỳ, thì đó là kết quả của sự thú vị tìm hiểu, chứ không phải là học thuộc lòng để trả bài.

Với những bài viết hấp dẫn, vừa đảm bảo tính lịch sử, vừa gần gũi, đại chúng, mỗi bài viết trên trang Facebook này đều thu hút lượng lớn người thích và bình luận. Từ những hiệu ứng truyền thông ấy, Di tích Nhà tù Hỏa Lò đã xây dựng thêm nhiều chương trình tham quan, với nội dung hấp dẫn, đặc biệt có thể kể đến tour Đêm thiêng liêng. Đến nay, Di tích Nhà tù Hỏa Lò đã tổ chức 3 tour Đêm thiêng liêng với các tên gọi: Đêm thiêng liêng 1 - Sáng ngời tinh thần Việt; Đêm thiêng liêng 2 - Sống như những đóa hoa; Đêm thiêng liêng 3 - Lửa thanh xuân. Tham gia những Tour đêm này, du khách sẽ được nhập vai tù chính trị, trải nghiệm sự ngột ngạt, u tối trong các phòng giam, xà lim; hiểu rõ hơn sự gian nan, nguy hiểm khi chui cống ngầm vượt ngục. 

Đội ngũ truyền thông Nhà tù Hoả Lò đã thành công thu hút lượng du khách đông đảo, nhất là các bạn trẻ là sinh viên, học sinh bằng những ngôn ngữ gen Z của mình trên mạng xã hội. Các nội dung được chia sẻ trên Fanpage Nhà tù thường ngắn gọn, thú vị để khơi dậy sự thích thú, tò mò của các độc giả; để đưa đến quyết định “Phải đến Nhà tù Hoả Lò”.
“Mình thấy bạn bè xung quanh mình, mọi người ai ai cũng check in ở Nhà tù Hoả Lò và theo dõi Fanpage của Nhà tù mình cũng cảm thấy rất thú vị và tò mò nên quyết định đến đây trải nghiệm.” - Minh Thư (20 tuổi, Hà Nội) chia sẻ.

Các nỗ lực này như những phương pháp khơi gợi hứng thú lịch sử đơn thuần nhưng hãy nghĩ khác đi: đây mới chính là thái độ cần có khi tiếp cận lịch sử. “Biểu diễn” lại quá khứ một cách sống động và đa chiều nhất có thể không chỉ là phương tiện mà phải là một quan niệm. 

Giữ gìn và lan toả 

Các nhà sáng tạo nội dung trẻ tuổi ấy đã làm tốt nhiệm vụ thắp lên ngọn lửa yêu lịch sử trong lòng thế hệ trẻ. Nhưng để ngọn lửa ấy bùng cháy, còn cần nhiều hơn nữa, chúng ta có thể nghĩ đến một diễn đàn có sự góp mặt của các chuyên gia lịch sử, nhằm giúp các bạn tiếp cận với nguồn sử liệu đa dạng và chính xác.

Nếu chỉ làm theo trend, theo một trào lưu xu hướng mà không có sự tìm hiểu, đam mê thật sự và xây dựng được định hướng nội dung lâu dài thì sẽ rất nhanh chóng bị thoái trào. Thành công của nhiều nhà sáng tạo nội dung trong mảng đề tài lịch sử cũng chỉ ra rằng: Công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử cho giới trẻ cũng cần thay đổi. Từ khởi điểm là niềm yêu thích hoặc sự tò mò đơn thuần, giới trẻ đã thật sự trực tiếp hiện diện, để tìm hiểu và cảm nhận lịch sử. 

“Là một cựu học sinh chuyên Sử mình cảm thấy rất vui khi Lịch sử đang dần trở nên gần gũi và không còn là nỗi sợ hãi đối với các lứa học sinh. Trong tương lai là một giáo viên Lịch sử, mình sẽ cố gắng lan toả truyền thống yêu Sử của nước nhà và giữ nó sống mãi trong lòng công chúng bằng tất cả kiến thức mà mình tích luỹ được.” - Minh Hiển, 21 tuổi - sinh viên Sư phạm Lịch Sử - Đại học Sư phạm Hà Nội.