Triển lãm “Thiên Quang”: Hành trình tỏa sáng của các di sản văn hóa truyền thống đất Thăng Long

Nằm trong chuỗi dự án nghệ thuật “Dấu xưa văn hiến”, triển lãm thứ ba với chủ đề “Thiên Quang” giữ vững giá trị của hai mùa trước: “Dấu Xưa Văn Hiến” (2022) và “Soi Bóng Thăng Long (2023), trở thành điểm tham quan hấp dẫn nhất những ngày đầu năm 2025. Sự kiện lần này mang đến cho công chúng cơ hội thưởng thức và tìm hiểu nét đẹp của các ngành nghề thủ công truyền thống qua góc nhìn của nghệ thuật đương đại. 

Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của Trời và Đất soi chiếu Thăng Long – nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống. Cái tên này xuất phát từ giếng Thiên Quang trong khuôn viên di tích, cũng là nguồn cảm hứng chính của nhóm tác giả khi hoàn thiện sản phẩm trưng bày lần này. Đúng như tên gọi của triển lãm, ánh đèn nơi đây được sắp xếp khéo léo nhằm chiếu sáng và tôn lên nét đẹp của từng tác phẩm, tạo ra một không gian nghệ thuật cuốn hút du khách trong và ngoài nước. 

Với sức sáng tạo vô hạn, nhóm tác giả thành công tái hiện sự phát triển của các làng nghề nổi tiếng ở đất Thăng Long xưa. Từng giai đoạn hình thành của nghề ươm tơ dệt lụa, dệt vải nhuộm vải, thêu thùa may vá; nghề đúc đồng, nghề rèn, nghề chế tác vàng bạc thiếc; nghề mộc; nghề làm sơn mài, nghề làm vàng mã , khắc con dấu,  nghề đóng thuyền, bè, làm buồm, dây chão; nghề trồng hoa…cứ thế được trình bày trên 10 tác phẩm có mặt ở triển lãm. 

Triển lãm năm nay quy tụ các tác phẩm được thể hiện bằng chất liệu truyền thống như sơn mài, lụa, gốm, giấy dó… kết hợp các kỹ thuật hiện đại như sắt, inox, mica, kính, các loại đèn hiện đại, các loại sơn dầu, acrylic tổng hợp.

Triển lãm bao gồm các thành phẩm sáng tạo độc đáo đến từ 9 nghệ sĩ. Tác phẩm chủ đạo mang tên “Giếng Thiên Quan ở Văn Miếu” là một chiếc đèn tròn gồm hai vành tròn xoay quanh trục, trên đó treo các mảnh ghép tái hiện các nghề truyền thống nổi tiếng ở Thăng Long. Đây là sản phẩm chung của 9 nghệ sĩ với mong muốn truyền tải ý nghĩa về ánh sáng tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời.

Bộ 5 sản phẩm “Ánh sắc thời gian” được nghệ sĩ Nguyễn Đức Hùng lấy cảm  hứng từ số 5 trong triết lý nhân sinh quan của người Việt, ngũ hành, Ngũ sắc, ngũ phương... Các tác phẩm được thể hiện qua giấy bồi dán trên mâm nhôm với những họa tiết cổ mang hơi hướng tâm linh tín ngưỡng, tạo nên một không gian sâu lắng hoài niệm về thời vàng son trong tâm thức của người Việt. 

Họa sĩ Vũ Xuân Đông mang đến tác phẩm “Chạm” gợi nhớ về nghề chạm vàng, bạc của Thăng Long xưa. “Chạm” là một tổ hợp đèn được tạo hình như những hạt thóc vàng mang trên mình hoa văn đặc trưng của thời Đinh, Lý, Trần, Lê, Nguyễn 

Bộ tác phẩm "Màu Thời Gian" của nghệ sĩ Vũ Lê Tùng đã khắc họa lại nghề làm gốm bằng cách sử dụng các lớp sắt cắt laser để tạo hình ngọn lửa – biểu tượng của sự khởi nguyên. Những hình ảnh về quy trình làm gốm, từ khâu chuẩn bị đất, nặn, vẽ men đến nung và hoàn thiện sản phẩm, đều được thể hiện một cách tinh tế trong không gian đa chiều. Tác phẩm không chỉ tôn vinh nghề gốm mà còn gợi nhắc về vai trò quan trọng của các làng gốm trong quá trình phát triển của kinh đô Thăng Long thời xưa.

Họa sĩ Phạm Hùng Anh tái hiện nghề rèn qua tác phẩm lắp ráp từ các khối tam giác mica trong suốt, khắc laser và đèn LED viền cạnh lấy cảm hứng từ hình ảnh cầu Long Biên của Hà Nội. Hiệu ứng ánh sáng hiện đại kết hợp với vẽ tay tạo ra sự đối thoại đầy thú vị giữa truyền thống và công nghệ, khắc họa hình ảnh người thợ rèn xưa trong một bối cảnh đương đại.

Tác phẩm "Giọt Hạnh - Tơ Vàng" của bộ đôi Phạm Minh Bạch và Hà Phạm mang ý nghĩa ca ngợi phẩm hạnh của người phụ nữ Việt thông qua biểu tượng thuyền lụa và kén tơ vàng. Với khung cửi sơn mài lấp lánh, lụa tơ tằm được nhuộm màu thủ công cùng những chi tiết dát vàng lá tinh xảo, tác phẩm đã khắc họa sự tài hoa và cần mẫn của các làng nghề truyền thống. Hình ảnh ánh trăng và con thuyền chở đầy lụa vàng lấp lánh là lời ca ngợi giá trị văn hóa được lưu giữ từ những làng nghề cổ xưa.

Triển lãm “Thiên Quang” đang mở cửa phục vụ công chúng và du khách tham quan tại nhà Tiền Đường, khu Thái Học – Văn Miếu Quốc Tử Giám đến hết ngày 25/3/2025.