Khi kết quả thi cử phụ thuộc vào những lá bài

Bói bài tarot (bói bài tây) là hình thức dựa vào các lá bài tarot để đưa ra dự đoán và lời khuyên về các khía cạnh khác nhau tùy vào nhu cầu người xem. Gồm có 78 lá trong một bộ bài, “reader” hay còn gọi là người giải mã sẽ trải bài theo tên tuổi, ngày tháng năm sinh của người xem. Thông qua các lá bài được rút ngẫu nhiên, những người giải mã này sẽ đọc lên “thông điệp” mà “vũ trụ” gửi gắm. 

Ma lực từ những lá bài

Bạn Nguyễn Thu Hằng, sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội năm 3 đã từng trải qua nhiều kỳ thi quan trọng. Trước những dịp như vậy, dù đã chuẩn bị kỹ nhưng bạn vẫn cảm thấy lo sợ. Tìm đến các gói trải bài về học tập chính là cách bạn củng cố niềm tin cho chính mình: “Một lần trước kì thi Đánh giá năng lực vào năm lớp 12, mình vô cùng lo lắng vì kỳ thi này sẽ quyết định mình có đỗ được nguyện vọng 1 hay không? Để yên tâm hơn thì mình đã đi xem tarot. Mình xem gói dự đoán đề thi Đánh giá năng lực với số tiền là 120 nghìn cho 2 câu hỏi”. 

Xoa dịu nỗi lo của bản thân với “120 nghìn cho 2 câu hỏi”, Thu Hằng nhận lại trải bài của reader sau 3 ngày: “Mình nhớ lúc đó bài nói rằng đề sẽ hơi khó so với năng lực của mình, để đạt được số điểm mà mình mong muốn thì mình cần bình tĩnh xử lý đề, tăng tốc khi viết bài”. Sau khi nghe xong, Hằng cảm thấy nỗi lo không vơi bớt đi phần nào. Bởi, trải bài mang tính chất chung chung, mơ hồ ngay từ việc dự đoán cho đến những lời khuyên. 

Sẵn sàng chi trả hàng trăm ngàn đồng chỉ để nghe những dự đoán mà đúng sai chưa rõ ràng, nhiều bạn trẻ rơi vào trạng thái hụt hẫng nếu thực tế khác xa so với “bài nói”. Nguyễn Việt Anh, sinh viên trường Đại học Văn hoá Hà Nội đã từng trượt môn khi chủ quan nghe theo dự đoán của lá bài tarot: “Mình đã trượt môn Kinh tế vĩ mô vào kì 1 năm 2. Hồi đó, mình khá chểnh mảng việc học nhưng vẫn muốn qua môn và…điểm cao. Mình đã nghĩ đến việc ôn tủ. Vì vậy mình chọn gói dự đoán đề của một tài khoản xem tarot trên Instagram. Bài bảo là sẽ thi chủ yếu vào chương 1, chương 2, cứ ôn kỹ chương đó là mình qua môn. Nhưng khi đi thi, các câu hỏi của 2 chương này rất ít, chủ yếu là câu hỏi ở chương 3, vì vậy mình không làm được bài”. 

Biết trước đề để ôn…mà vẫn trượt, những lá bài kia có “ma lực” gì khiến cho nhiều học sinh nghe theo đến vậy? Theo Tạp chí The Journal of Psychology, trong bài báo Barnum Effect (hiệu ứng Barnum) của tác giả C.S.Fichten và B. Sunerton cho rằng: “Nhiều người đặt niềm tin vào các thực hành tâm linh vì thường cảm thấy những tiên đoán và mô tả từ những phương pháp này rất chính xác đối với bản thân.. Tuy nhiên, những đặc điểm này có thể áp dụng cho rất nhiều người có cùng các đặc điểm tương tự, do tính mơ hồ và linh hoạt của các lời mô tả”.

Trong trường hợp khi nhiều học sinh đặt niềm tin vào các lá bài trước kì thi quan trọng hay những khi đắn đo về chuyện học tập, hiệu ứng Barnum này sẽ khiến cho niềm tin của con người trở nên vững chắc hơn. Bởi, qua “bói bài” chúng ta có thể nhìn thấy được tương lai, và các bạn học sinh biết trước kết quả của những bài thi hay tình trạng học tập thì sẽ mặc định kết quả y như lời dự đoán. 

Đặc biệt, để “thấy được tương lai” của các kỳ thi, người xem phải trả tiền. Mỗi gói xem cho vấn đề học tập giao động từ 100 - 200 nghìn cho 3 - 5 câu hỏi. Số tiền này là không hề nhỏ so với thu nhập của đại đa số học sinh, sinh viên. Xem bói bài để giải toả nỗi lo, để biết trước đề từ đó ôn cho trúng mà không cần học. Để rồi khi nhận về kết quả thấp, không như kỳ vọng người xem trở nên chán nản, thất vọng vào bản thân. 

Cần học thật, thi thật

Lý giải cho xu hướng xem bói bài tây trước mỗi kỳ thi quan trọng, Thạc sĩ Đỗ Đức Long, Giảng viên Khoa Xã hội học và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho rằng: “Việc các bạn xem bói bài trước khi thi đó là hiện tượng tâm lý bất an, lo lắng và khi sinh viên không thể học hết bài trong để cương do quá tải, đành phải lựa chọn theo cách ngẫu nhiên các câu hỏi mà mình không chắc chắn và xem bói bài để tạo cảm giác yên tâm với lựa chọn của mình. Đây có thể nói là một hiện tượng tổn thương tâm lý và dùng liệu pháp tâm linh để trấn an tinh thần”.

Nghiên cứu về “Thực trạng và đặc điểm lo âu thi cử của sinh viên đại học” dựa trên khảo sát ở 15 trường đại học tại Việt Nam cho biết: Đa phần sinh viên đều có mức độ lo âu trung bình là 32,6% cao là 51,9%. Các sinh viên đa số cho rằng thi cử là một kích thích nguy hại và thể hiện những khó chịu đáng kể về tâm - sinh lý khi cần phải đối mặt với kỳ thi. Vì áp lực tâm lý dẫn đến lo âu không đáng có, họ tìm đến tarot như một giải pháp an toàn tạm thời. Thế nhưng, để giải quyết nỗi lo ấy thì mỗi bạn học sinh cần học tập nghiêm túc, ôn luyện cẩn thận chứ không phải tìm đến liệu pháp tâm linh. 

“Theo tôi việc xem bói bài Tây, bài Tarot để dự báo tương lai hoàn toàn không khoa học nào chứng minh là đúng. Đây chỉ là một hiện tượng giải quyết vấn đề mang tính mê tín nhiều hơn. Việc học hành, thi cử phải xuất phát từ động lực và sự chăm chỉ của bản thân, không được bảo hộ bởi thần thánh hay sự may mắn nào cả, và nó cũng không hoàn toàn chắc chắn nếu chúng ta không có kiến thức thực sự. 

Do vậy không nên tin vào những gì không chắc chắn trong cuộc sống, đặc biệt là vấn đề học hành, thi cử thì không có thế lực tâm linh nào hỗ trợ được mình ngoài sự cố gắng của bản thân” - Ths. Đỗ Đức Long đã khẳng định đây hoàn toàn là giải pháp phản khoa học và không đem lại hiệu quả. 

Để có thể đạt được điểm cao trong mỗi kì thi, mỗi học sinh, sinh viên cần phải tự lực học tập, rèn luyện, không để tình trạng “nước đến chân mới nhảy”. Bởi, lúc này, sự khủng hoảng và cảm giác lo âu ngày một căng thẳng sẽ khiến cho kết quả học tập ngày càng tệ hơn. Mặt khác, nếu vẫn tin vào những lá bài ma thuật, thì không những kết quả học tập giảm sút mà tiền cũng “không cánh bay đi”. Cách tốt nhất chỉ có thể là chăm chỉ học tập, tích lũy kiến thức ngay từ khi bắt đầu môn học.