Nhức nhối vấn nạn mua bán rùa từ chợ ảo đến đời thực

 

Trong những năm gần đây, thị trường buôn bán rùa quý hiếm ngày càng phát triển kể cả về số lượng, quy mô và hình thức kinh doanh. Hoạt động này diễn ra công khai từ mạng xã hội đến đời thực. 

Với rất nhiều ưu điểm như giao dịch trực tuyến, khả năng kết nối từ xa và dễ dàng che giấu danh tính người dùng,… mạng xã hội đã trở thành một kênh trao đổi, buôn bán phổ biến các mặt hàng cấm, bao gồm động vật hoang dã như rùa.

Chỉ cần tìm kiếm từ khóa “mua bán rùa” trên mạng xã hội Facebook, hàng loạt các nhóm như “Thế Giới Rùa Cảnh”, “Nuôi Rùa Cạn Cảnh Việt Nam”, “Cộng Đồng Rùa Nước Việt Nam”,... sẽ hiện ra, mỗi nhóm sở hữu từ hàng chục đến hàng trăm nghìn thành viên. Dù hoạt động công khai, nhưng bên trong lại có các quy tắc ngầm để lách luật.

 

 

Không chỉ dừng lại ở Facebook, nền tảng TikTok cũng được xem là nơi lý tưởng để quảng cáo rùa cảnh, từ những loài phổ biến như rùa tai đỏ đến các loài cực kỳ quý hiếm như rùa Châu Phi (sulcata), rùa núi vàng, rùa hộp trán vàng…. Những video của các đối tượng thường ghi lại hình ảnh các “bé rùa” đáng yêu, thu hút sự chú ý của người dùng trẻ tuổi. Tuy nhiên, đằng sau sự dễ thương đó là nguy cơ đẩy nhiều loài rùa vào bờ vực tuyệt chủng khi nhu cầu sở hữu thú cưng vượt quá khả năng bảo tồn.

 

 

Tại đây, các loại rùa quý hiếm được rao bán với nhiều mức giá khác nhau như rùa núi vàng, giá từ 600.000 - 900.000 đồng/con. Rùa sa nhân có giá từ 400.000 đồng/con. Có những loại rùa cỡ lớn thuộc hàng quý hiếm, mức giá có thể lên tới vài chục triệu đồng một con. 

Trong quá trình điều tra, chúng tôi đã kết nối với một người chuyên buôn bán rùa trên mạng. Người này tỏ ra sẵn sàng cung cấp thông tin về các loài rùa có sẵn, với giá dao động từ 1.500.000 đồng cho rùa Châu Phi nhỏ (size 6cm) đến 2.500.000 đồng cho các kích thước lớn hơn. Khi ngỏ ý muốn xem rùa trực tiếp, người này không ngần ngại chia sẻ địa chỉ cụ thể của cửa hàng tại Hà Nội và mời chúng tôi đến xem hàng.

Trong vai người có nhu cầu mua rùa, chúng tôi đã trực tiếp đến cửa hàng, chủ cửa hàng xác nhận chỉ còn rùa Châu Phi “baby size” với giá 1.800.000 đồng, còn nếu có nhu cầu mua kích cỡ lớn hơn sẽ phải đặt trước. Đối tượng liên tục thúc giục chúng tôi đặt cọc, đồng thời tỏ ra cảnh giác khi chúng tôi yêu cầu chụp ảnh, viện lý do rằng “dạo này có nhiều tổ chức giả mạo như Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) đang điều tra”. Điều này cho thấy đối tượng đã từng bị điều tra về hành vi buôn bán trái phép trước đó. 

Ngoài ra, khi chúng tôi hỏi về giấy phép nuôi rùa, người bán dứt khoát trả lời:  “không có giấy phép nuôi nhốt rùa”. Như vậy, có thể khẳng định rằng hoạt động buôn bán rùa của đối tượng này là bất hợp pháp bởi rùa Châu phi (sulcata) động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm. Khi muốn được nuôi các loại rùa quý hiếm vì mục đích thương mại thì bản thân trang trại cũng như người cung cấp, bán rùa phải được cấp phép, có đăng ký mã số cơ sở nuôi, trồng các loài động vật hoang dã nguy cấp với cơ quan quản lý CITES cho từng cá thể rùa. Không những thế, lời khẳng định này đã cho thấy rõ sự lỏng lẻo trong việc kiểm soát hoạt động buôn bán động vật hoang dã và sự tinh vi trong việc lách luật của người kinh doanh.

Có thể thấy, mặc dù không có giấy phép nuôi nhốt hợp pháp thế nhưng bằng những thủ thuật tinh vi, nhiều đối tượng vẫn ngang nhiên trao đổi, buôn bán các loại rùa nguy cấp, đe dọa đến sự đa dạng sinh học của loài vật này. 

Tuy nhiên, việc phát hiện và “bắt tại trận” các vụ buôn bán rùa quý hiện nay cũng trở nên khó khăn hơn trước, bởi những thủ đoạn tinh vi của các tay buôn. Lợi dụng “lỗ hổng” của các trang mạng xã hội, sự đa dạng về cách thức đăng tải bài viết trên các nền tảng số, cách thức giao kết hợp đồng, thỏa thuận mua bán hay phương thức thanh toán để lách luật, dẫn đến việc kiểm soát quảng cáo buôn bán những động vật quý hiếm cũng trở nên chông gai hơn.