Cồn Chim: Hành trình từ một ốc đảo nhỏ trở thành điểm du lịch độc đáo

Cồn Chim - mảnh đất miền Tây yên bình

Cồn Chim là một cù lao nhỏ nằm tách biệt với đất liền xuôi theo hạ nguồn của sông Cổ Chiên, cách trung tâm thành phố Trà Vinh (thuộc tỉnh Trà Vinh cũ, nay là tỉnh Vĩnh Long) 15 km di chuyển về phía Đông Nam. Du khách đến đây thường ấn tượng bởi những đám lục bình trôi êm đềm trên sông - một hình ảnh biểu tượng của vùng đất miền Tây.

Ốc đảo nhỏ nổi tiếng là một điểm du lịch cộng đồng bền vững. Trên cồn có tổng cộng 54 hộ dân sinh sống và hiện tại đang có hơn 20 hộ tham gia làm du lịch. Mỗi hộ mang đến cho du khách du lịch những trải nghiệm khác nhau, từ trải nghiệm làm bánh lá mơ tại nhà Cô Ba Sữa, dịch vụ ngâm chân thảo mộc nhà cô Rí, bánh xèo nhà cô Sáu Giàu, vườn dừa Bé Thảo, trò chơi dân gian Làng Tôi… Nhiều du khách từ phương xa đến Cồn Chim tham quan, trải nghiệm và rời đi trong sự thương nhớ và ấn tượng về một vùng đất tuy đơn sơ, giản dị mà giàu lòng hiếu khách. Sự nồng nhiệt của bà con nơi đây là một trong những yếu tố tạo nên thương hiệu du lịch cộng đồng Cồn Chim.

Lát cắt chuyện đời của những người làm nên Cồn Chim

Trước khi du lịch làm thay đổi diện mạo Cồn Chim, đây chỉ là một vùng đất mộc mạc với vài thửa ruộng, vài cây dừa và những lối nhỏ quanh co dẫn về những căn nhà lá. Bà con nơi đây sống bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi và đánh bắt thủy sản theo mùa con nước. Cuộc sống khi ấy tuy không dư dả nhưng luôn ấm áp bởi tình làng nghĩa xóm.

Khi chính quyền địa phương bắt đầu phối hợp với đội ngũ chuyên gia - những người chuyên phát triển du lịch, bắt đầu manh nha mô hình du lịch cộng đồng, không ít người trong cồn vẫn còn hoài nghi, không tin tưởng. Theo như lời của TS. Tạ Duy Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế và Du lịch, một trong những gương mặt tiêu biểu trong đội ngũ chuyên gia chia sẻ: “Bà con lúc ấy “trắng trơn” với du lịch, hầu như không ai biết về du lịch do từ lâu bà con đã quen với làm nông, đánh bắt thủy sản”. Do đó, buổi đầu thành lập dự án gặp nhiều khó khăn, không chỉ đến từ việc cải thiện cơ sở hạ tầng Cồn Chim mà còn là việc vận động và tạo dựng niềm tin vững chắc trong người dân.

Chị Hạnh là một trong những người từng hoài nghi nhiều nhất. Chị chia sẻ ngày trước mỗi lần sang đất liền, chị hay bị gọi là “bên cồn nó qua kìa”, một cụm từ nghe bình thường nhưng lại thể hiện sự phân biệt khiến bản thân tự ti. Vậy mà cũng chính chị sau này là một trong những người làm du lịch có tâm nhất ở Cồn Chim. Chị luôn học hỏi không ngừng, từ cách bày trí món ăn, dọn mâm, đón khách cho đến cách giao tiếp với du khách. Từ đó, chị Hạnh tự tin kể chuyện quê mình trước những đoàn khách từ khắp nơi về đây.

Trong hành trình đó, chị Hạnh gặp không ít gian nan, thách thức. Trước đây, chị Hạnh từng làm thợ hồ, công việc vất vả cùng trách nhiệm chăm sóc chồng con khiến chị không có nhiều thời gian dành cho bản thân. Khi tham gia các buổi tập huấn, chị từng bị chồng cũ gây khó khăn, khiển trách vì lúc bấy giờ việc phát triển du lịch tại Cồn Chim không nhận được đánh giá hay mong đợi tích cực từ người dân.

Thậm chí, chị Hạnh từng là nạn nhân của vấn nạn bạo lực gia đình và những định kiến xã hội cổ hủ trong thời gian dài. Thế nhưng, những khó khăn ấy không ăn mòn đi ý chí và sự kiên định của người phụ nữ ấy, chị quyết tâm ly hôn chồng cũ, cùng con ra sống riêng và nỗ lực phát triển du lịch.

Bên cạnh chị Hạnh chính là gia đình chị Năm Liên. Trước đây, hoàn cảnh gia đình chị Năm Liên rất vất vả do sinh kế chính là trồng trọt và đánh bắt hải sản, thu nhập từ công việc này không đủ để đáp ứng nhu cầu trong cuộc sống của cả gia đình. Con trai chị Năm đã từng muốn dừng việc học để đi làm thêm phụ giúp gia đình kiếm sống qua ngày.

TS. Tạ Duy Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế và Du lịch chia sẻ con trai chị Năm đã thể hiện mong muốn tham gia vào du lịch tại Cồn Chim từ rất lâu, cũng có những hành động dù nhỏ nhưng lại rất quyết tâm như mang dừa nước nhà trồng ra bến tàu bán cho khách du lịch. Có lẽ cũng chính vì điều này mà chị Năm Liên cùng chồng đã quyết định tham gia vào dự án du lịch Cồn Chim.

Niềm vui lớn nhất mà gia đình chị Năm Liên nhận được từ khi tham gia phát triển du lịch cộng đồng chính là “Con mình được ăn học đến nơi đến chốn, được ăn học theo cái mà nó thích”, chị hạnh phúc chia sẻ.

Một trong những gương mặt khi nhắc về Cồn Chim không thể không kể tới đó chính là cô Bích Vân - tổ trưởng hợp tác xã du lịch Cồn Chim. Kể từ khi đảm nhiệm vị trí, hai chữ “không bỏ cuộc” chính là điều mà cô Vân luôn tự nhắc bản thân mỗi ngày. Cô chia sẻ những ngày đầu vận động bà con làm du lịch, cô đã nhiều lần bất lực và muốn khóc vì không ai hưởng ứng tham gia.

Khi đoàn chuyên gia về khảo sát năm 2019, nhiều người vẫn “mù mờ”, không tin du lịch làm được thật. Thế nhưng, với sự đồng hành của những phụ nữ như cô Ba Sữa và chị Hạnh, mô hình bắt đầu từ những việc nhỏ nhất là chặt dừa, dẫn khách về nhà, nấu ăn bằng những món ăn vốn quen thuộc đậm đà hương vị sông nước miền Tây. Lớp tập huấn về du lịch được chính quyền tổ chức cho 30 hộ giúp bà con mạnh dạn hơn và chính sự sáng tạo của cô Ba với món bánh lá mơ đã tạo nên dấu ấn đặc biệt. Ngày 14/7/2019, Cồn Chim đánh dấu cột mốc đón đoàn 40 khách ghé thăm, đạt được những thu nhập, những thay đổi đầu tiên trong hành trình.

Từ mô hình cộng đồng đến địa điểm được vinh danh

Ngày 9/9/2019, du lịch cộng đồng Cồn Chim chính thức ra mắt, nhanh chóng được nhiều người biết đến và ủng hộ. Nhiều hộ từng từ chối cũng tự xin tham gia khi thấy được hiệu quả và ý nghĩa mà việc phát triển du lịch cộng đồng mang lại. Các chính sách hỗ trợ từ nhà nước như Nghị Quyết 01/2022/NQ-HĐND đã giúp cô Ba Sữa có điều kiện sửa sang lại nhà và làm homestay. Nhờ sự kiến nghị của bản thân lên chính quyền, cô Bích Vân kết nối thêm 8 hộ được vay vốn ưu đãi từ chính sách hỗ trợ du lịch. Từ vài hộ ban đầu, mô hình hiện nay đã có 20 điểm đến và 25 hộ tham gia.

Du lịch cộng đồng Cồn Chim đã trở thành điểm đến yêu thích của nhiều tổ chức du lịch và du khách thập phương. Hơn thế nữa, nơi đây còn đạt được một số thành tựu tiêu biểu như lọt top 12 Giải thưởng ESD OKama về phát triển bền vững do Nhật Bản tổ chức và công nhận, Tạp chí Sài Gòn Tiếp Thị bình chọn là Top 7 điểm du lịch sinh thái ấn tượng của Việt Nam năm 2022. Ngày nay, du lịch cộng đồng Cồn Chim đã trở thành một điểm tham quan trải nghiệm bền vững, phát triển theo mô hình “thuận thiên”.

Đằng sau những thành tựu ấy có sự góp sức âm thầm của những người tiên phong như cô Bích Vân, cô Ba Sữa, chị Hạnh. Họ đã kết nối từng hộ, phân công công việc, giải quyết những thách thức, khó khăn lớn nhỏ.. Ngoài ra còn là sự chung tay của nhiều hộ gia đình và sự đồng lòng của toàn bộ những người dân ở Cồn Chim.

Khi du khách ghé thăm Cồn Chim trở nên đông đúc, khi mô hình du lịch “thuận thiên” phát triển nhanh chóng, cũng là lúc áp lực tăng lên. Thay vì lo sợ, bà con Cồn Chim cùng nhau giữ lại những điều đẹp nhất, đó là sự chân chất, là sự tử tế, là tình nghĩa xóm giềng và niềm tự hào về mảnh đất mình đang sống, đúng như câu nói “Về Cồn Chim, người quê chỉ có tấm lòng”. Có lẽ điều thay đổi lớn nhất từ khi bà con làm du lịch không phải là thu nhập mà là niềm tin rằng người Cồn Chim cũng có thể làm được điều mà trước giờ họ nghĩ không dành cho mình.