Chùa Trấn Quốc – Danh thắng bậc nhất đất Kinh kỳ

Dấu ấn lịch sử ngàn năm

Chùa Trấn Quốc vốn có tên là chùa Khai Quốc, được khởi dựng từ thế kỷ VI, dưới triều vua Lý Nam Đế (544–548). Ban đầu, chùa được xây dựng bên bờ sông Hồng, thuộc thôn Yên Hoa, nay là phường Yên Phụ. Đến thời vua Lê Thái Tông (1434–1442), do bờ sông Hồng sạt lở, chùa được dời vào bán đảo Kim Ngư (nay thuộc quận Tây Hồ). Từ đó, chùa mang tên Trấn Quốc – nghĩa là “giữ nước, hộ quốc”.

Trong suốt tiến trình lịch sử, chùa Trấn Quốc gắn bó mật thiết với vận mệnh dân tộc. Các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn đều nhiều lần cho trùng tu, mở rộng. Dưới thời Lý, nơi đây là trung tâm Phật giáo lớn, thường được vua quan đến cầu an, cầu phúc. Dưới thời Trần, Phật giáo kết hợp với Nho giáo, Lão giáo trong chính trị và văn hóa, chùa Trấn Quốc tiếp tục là địa điểm hành lễ quan trọng. Đặc biệt, thời Lê – Nguyễn, chùa trở thành nơi tiếp đón các sứ thần nước ngoài, thể hiện vị thế của một quốc tự (ngôi chùa gắn liền với nhà nước phong kiến).

Không chỉ mang chức năng tôn giáo, chùa còn là chốn lưu giữ ký ức dân tộc. Trải qua binh đao, loạn lạc, thiên tai, chùa Trấn Quốc vẫn đứng vững như một “hộ quốc tự” đúng nghĩa. Chính vì vậy, nhân dân tin rằng linh khí của đất Thăng Long được kết tụ nơi đây.

Nghệ thuật kiến trúc và di sản Hán Nôm

Điểm nổi bật nhất khi đến chùa Trấn Quốc chính là kiến trúc cổ kính, hài hòa giữa thiên nhiên và tín ngưỡng. Chùa được xây dựng theo kiểu “nội công ngoại quốc”, gồm nhiều hạng mục: tiền đường, nhà tổ, thượng điện, hành lang, gác chuông. Sự sắp đặt cân đối, uyển chuyển này thể hiện triết lý âm dương, ngũ hành của phương Đông.

Đặc biệt, Bảo tháp lục độ đài sen nằm trong khuôn viên chùa, cao 15m với 11 tầng là điểm nhấn đặc biệt của kiến trúc nơi đây. Trên mỗi tầng có đặt tượng Phật A Di Đà bằng đá quý, tầng trên cùng đặt tượng ngọc màu trắng. Tháp được xây dựng năm 1998, vừa mang dáng dấp hiện đại vừa tiếp nối truyền thống Phật giáo, tượng trưng cho trí tuệ và sự giải thoát.

Chùa Trấn Quốc trong đời sống tâm linh hôm nay

Ngày nay, chùa Trấn Quốc không chỉ là điểm hành hương linh thiêng của Phật tử mà còn là nơi sinh hoạt văn hóa – tâm linh của người Hà Nội. Mỗi dịp Tết đến, ngày rằm, lễ Phật đản, hàng vạn người dân và du khách thập phương tìm về lễ Phật, cầu bình an, chiêm bái cảnh chùa. Không gian chùa hòa quyện với mặt nước Hồ Tây tĩnh lặng, tạo nên một trường khí yên bình hiếm có giữa đô thị ồn ào.

Với du khách quốc tế, chùa Trấn Quốc được xem là biểu tượng của Hà Nội. Nhiều tạp chí uy tín như Daily Mail (Anh), National Geographic (Mỹ) từng bình chọn đây là một trong mười ngôi chùa đẹp nhất thế giới. Đặc biệt, hình ảnh tháp Trấn Quốc in bóng xuống mặt nước Hồ Tây vào hoàng hôn đã trở thành “dấu ấn thị giác” khó phai trong lòng bạn bè năm châu.

Ở một góc độ khác, chùa Trấn Quốc cũng là nơi khơi gợi ý thức ứng xử văn minh của cộng đồng. Người dân Hà Nội coi việc giữ gìn không gian chùa như một phần trách nhiệm văn hóa. Chính sự gắn bó bền chặt đó giúp Trấn Quốc không chỉ tồn tại như di tích cổ mà còn sống động trong đời sống hiện đại.

Trải qua gần 1.500 năm, chùa Trấn Quốc vẫn uy nghi, trầm mặc bên Hồ Tây, chứng nhân cho bao biến thiên lịch sử. Nơi đây không chỉ là một di tích tôn giáo, mà còn là biểu tượng văn hóa, chính trị, tinh thần của đất Thăng Long – Hà Nội. Mỗi bia đá, mỗi pho tượng, mỗi mái ngói cong vút đều chứa đựng thông điệp sâu xa về sự bền bỉ, lòng từ bi, trí tuệ và bản lĩnh của dân tộc Việt Nam. Trong nhịp sống gấp gáp hôm nay, tiếng chuông chùa Trấn Quốc vẫn ngân vang, nhắc nhở mỗi người về sự an nhiên, về trách nhiệm nối tiếp và phát huy di sản cha ông.